رنگرزی سنتی با وجود تفاوت های که در مناطق مختلف وجود دارد، دارای فرمول مشخصی است. ابریشم یا پشمی که با مواد گیاهی رنگرزی میشود دارای نوعی جذابیت و زیبایی است که به مرور زمان در اثر استفاده و یا قرار گرفتن در معرض نور نه تنها از ارزش آن کاسته نمیشود، بلکه به ثبات و درخشندگی آن افزوده میشود.
این رنگزاها همانطور که از نامشان مشخص است ریشه ی طبیعی داشته و با توجه به منبع استخراج آنها در سه گروه زیر تقسیم بندی میشود:
- مواد رنگزای به دست آمده از گیاهان مثل نیل، روناس و غیره
- مواد رنگزای به دست آمده از حیوانات مثل قرمز دانه وصدف ارغوان
- مواد رنگزای به دست آمده از مواد معدنی مثل خاک رس
مکانیزم جذب و نگهداری مواد رنگزای طبیعی توسط لیف:
در استفاده از رنگینه های طبیعی از آنجایی که در این رنگینه ها گروه های فعال جهت تشکیل پیوند با لیف در هنگام رنگرزی کالای پشمی یا ابریشمی یا وجود ندارد و یا اثرشان کم است، در بیشتر مواقع برای جذب بهتر و یا تثبیت بهتر رنگینه نیاز به یک ماده واسط میباشد که اصطلاحا به آن داندانه میگویند.
یک داندانه در واقع یک فلز با ظرفیت حداقل 2 میباشد که نقشه مهمی را بین پیوند شیمیایی بین رنگینه و لیف ایفا میکند.
از ترکیبات مهمی که به عنوان داندانه استفاده میشود میتوان سولفات مضاعف پتاسیم و آلومینیوم، سولفات آهن، سولفات مس، کلرید قلع و دی کرومات پتاسیم را نام برد.
برحسب تقدم و تاخر عمل رنگرزی و عمل داندانه دادن رنگرزی به سه روش زیر انجام میشود.
- اول رنگرزی بعد داندانه دادن.
- اول عمل داندانه دادن بعد رنگرزی.
- رنگرزی و داندانه دادن همراه باهم.
مراحل رنگرزی طبیعی:
- خیساندن کلاف
- داندانه کردن پشم
- رنگرزی
- ثبات رنگ
About Post Author
